Şeker ilaveli bağımlılık

Evde sanki ilan edilmemiş bir yarış vardı. Gece yarısı iPad’i birbirimizin başucundan aşırmalar, yeni oyuna başlama süresini beklerken diğeri kapmasın diye cihazı elden bırakmamalar, çok sıkışınca da “ben bu aşamayı geçemedim, bir de sen denesene”ler. Tam bir yıl önce bu zamanlarda, yani Candy Crush yeni doğduğunda aynı evde yaşayan iki kadın; annem ve ben oyunun bağımlısı olmuştuk. Candy Crush’ı akıllı telefonlarımızın küçük ekranlarından oynamak yerine tabletin büyük ekranında oynamayı seviyor, bu yüzden de ortak kullandığımız iPad’i çocuk gibi kapışıyorduk. Hadi ben kaç yaşında olursam olayım bu evin çocuğuydum da, anneme noluyordu? Neyse ki “Candy Crush oynamazsa ölecek” hastalığına iyice tutulmadan, oyuna verdiğimiz paralar yüzünden ev bark elden gitmeden irademiz girdi devreye, oynamayı bıraktık. Yuvamız da eski huzurlu günlerine geri döndü.
Bilmeyenler için oyunu özetleyeyim. Amaç: Farklı şekerleri eşleştirip kimi zaman saniyeler içinde patlatarak seviyeleri atlamak. Seviyeler tamamlandıkça bazı ögelerin kilitleri açılıyor, böylece şekerlerle dolu dünyada, oyunun baş karakterleri Tiffi ve Bay Toffee’nin macerasına katılıyorsunuz. Şimdilik 455 seviye var, fakat yeni güncellemelerle sürekli yenileri ekleniyor. Oyunu indirmek ve oynamak ücretsiz. Fakat fazladan hareket ya da can istiyorsanız pamuk elleri cebe atmak size kalmış. Bir seviyeyi beş kez üst üste geçemediğinizde haklarınız bitiyor ve tekrar denemek için yarım saat geçmesini bekliyorsunuz. Beklemek istemezseniz yine parayla hak satın alabilir ya da başka bir kullanıcıdan size can vermesini isteyebilirsiniz. Kısacası oyun aslında ücretsiz ama uygulama içi satışlar Candy Crush’ın yaratıcı şirketi King’in en büyük gelir kapısı olmuş durumda. Öyle ki, konuyla ilgili araştırmalar yapan ThinkGaming’e göre oyun, yaratıcılarına günde 400 bin pound (yaklaşık 1.250.00 TL) kazandırıyor.
Sosyal medya eğilimlerini ölçen AppData’ya göre her gün 700 milyon kişi tarafından oynanan bu oyuna en çok orta yaşlı kadınlar ilgi gösteriyor. Üstelik aynı anda hem iOS hem de Android işletim sistemlerinde bir numaraya yerleşerek bir ilki başaran oyunun popülaritesi yalnızca mobil cihazlarda değil sosyalar ağlarda da çok yüksek. Yani Facebook’ta bize mütemadiyen Candy Crush davetiyesi yollayan, duvarına “Bana can yollamak isteyen var mııı” yazan teyzelerimiz yalnız değil! Hatta suç onların da değil. Çünkü bu tiryakiliğin arkasında, oyunun baştan çıkaran özellikleri, her şeyden önce de rengarenk şekerlemelerin dayanılmaz cazibesi var.

Güzel sözlerle kendine bağlıyor
Parlak renkler ve şekerlemelerle kendine çekiyor, tatlı sözler söyleyerek de bağımlı hale getiriyor. Kötü niyetli birini anlatıyormuşum gibi mi oldu? Yok yok, birkaç şekeri aynı anda patlatıp başarılı olduğunuzda oyunun müziği arkasından “sweet (tatlı) ya da delicious (lezzetli)” diyen o sesten bahsediyorum. Candy Crush’taki bu tür geri bildirimlerin insanlar üzerinde pozitif bir etki yarattığı söyleniyor. Yani oyun hem içimizdeki çocuğa hitap ediyor hem de oynayanı motive etmesini biliyor. Tabii onu vazgeçilmez yapan özellikler yalnızca bunlar değil. Time dergisinin oyun uzmanları ve psikologlarla görüşerek yaptığı araştırmanın sonunda; oyunun tek elle oynanabiliyor olmasının, sürekli yenilenen seviyeler sayesinde hiç bitmemesinin ve sorunlardan kaçış imkanı tanımasının onu çok sevdiren özelliklerinden olduğu ortaya çıkmış. Özellikle bu sonuncusu önemli. Çünkü yazıyı yazmaya başlamadan önce konuştuğum kadınların hemen hemen hepsi Candy Crush oynama sebeplerini “kafamı boşaltıyor, oynarken başka hiçbir şey düşünmüyorum” diye açıkladı. Bir nevi modern zamanların el işi yani. Ulaşım araçlarında ya da televizyon karşısında yalnızca ona konsantre olarak başka hiçbir şey düşünmeden vakit geçirebiliyorsunuz. “Yazın çok mutlu olduğum için oynamaya ara verdim, havalar soğuyunca yeniden başladım” diyen de var, “sevgilim beni terk edince, onu düşünmemek için Candy Crush’a sardım” diyen de. Rüyasında, hayatındaki problemleri Candy Crush’taki şekerlemeler olarak görüp onları birbirine tokuşturarak yok edeni mi istersiniz, yoksa oyunun en zor aşamalarında beliren çikolatalar ve şeker bombalarıyla başa çıkamadığı için uzun süre çikolata yiyemeyeni mi? Meyveleri verilen hamle sayısına göre yok etmeye çalışıp jöleleri temizleyeyim diye uğraşırken bir bakmışsınız başka şey düşünemez olmuşsunuz.

Bırakmak pek kolay değil
Zaman geçirmek, meditasyon niyetine oyun oynamak iyi, hoş. Peki ya oyunu bırakmak isterseniz? Gerçek bir tiryaki olduysanız zorluğu sigarayı bırakmakla yarışabilir. Zira Candy Crush’ın zekice geri çağırma yöntemleri var. Facebook’taki arkadaş listenize erişip arkadaşlarınızın skorlarını gösteriyor ya da oyuna girdiğinizde bir süredir oynamayan arkadaşınıza yardım etme çağrısında bulunuyor. Özetle, siz oyunu bırakmaya çalışırken ani uyarılarla yeniden aklınıza girebiliyor. İnternette dolaşan esprili Candy Crush Rehabilitasyon Merkezi fotoğrafı bir yana, oyunu bırakmak isteyenler için en iyi yöntem hâlâ onu mobil cihazlardan ya da Facebook’tan silmek olarak biliniyor. Bağımlılarının Candy Crush yerine koymaya çalıştığı oyunların başında ise Dots, Bejeweled Blitz, Fruit Pop ve Doodle Find var.
Birinci yılını kutladığı şu günlerde oynanma istatistikleri ve yapımcısına sağladığı gelirlerle oldukça başarılı olan oyunun zamanla yok olacağına dair görüşler de yok değil. Arayüz tasarımı konusunda uzmanlaşan MauroNewmedia şirketinin başkanı Charles Mauro, oyunun birçok insanda yetersizlik hissine yol açtığı ve kendini yeterince yenilemediği için bir süre sonra pabucunun dama atılacağını düşünüyor örneğin. Candy Crush tıpkı bir zamanlar ortalığı kasıp kavuran Tetris gibi zamanla unutulacak mı, yoksa giderek daha da mı çok sevilecek göreceğiz. 

CANDY CRUSH BAĞIMLISI MISINIZ?

-Oynamadığınız zamanlarda da Candy Crush’ı düşünüyorsanız
-Oyunu telefonuzdan birkaç kere silip geri yüklediyseniz
-Beklemek yerine sürekli yeni hak satın alıyorsanız
-Candy Crush oynamak için sosyal aktivitelerden uzak kalıyorsanız
-Candy Crush tutkunuz yüzünden etrafınızdakilerle tartışmaya başladıysanız
-“Bu aşamayı da geçince bırakacağım” diyor ama oynamayı asla bırakamıyorsanız,
bağımlı olabilirsiniz.