Lüksün Sessizliği Adaletinden

Lüks nedir? Üzerindeki logolarla göz kamaştıran atkılar mı, son çıkan çantaları satın almak mı? Yıllardır dillere pelesenk olmuş lüks kavramı, bireylerin sosyal çevrelerini etkilemek için peşinden koştuğu bir sembol hâline geldi. Oxford sözlüğünde “giyim kuşamda, eşyada, harcamada, yaşam biçiminde kendini gösteren gereksiz, aşırı, gösterişli durum” olarak tanımlanan lüks kavramı, aldığım Moda İşletmesi yüksek lisans derslerinde bize nadir bulunan, özenle yapılmış, kaliteli ve kalıcı deneyimlerle ürünler olarak tanımlanmıştı. 

Son dönemlerde sosyal medya akışlarımızda sıkça karşılaştığımız sessiz lüks de bu tanım üzerinden ilerliyor. Şatafatsız, kaliteli ve zamansız. Geçtiğimiz birkaç yılda her yerde karşımıza çıkan abartılı logolar -Versace ve Fendi’nin ortak koleksiyonuna bir throwback yapalım- yerini minimal ve gösterişsiz tasarımlara bırakıyor. Bundan en çok faydalananlar ise sessiz lüksün temsilcileri Ermenegildo Zegna ve Bruno Cucinelli gibi markalar oluyor. Business of Fashion’ın belirttiğine göre Zegna, 128 milyon euro kayıpla kapatılan 2021’in ardından geçtiğimiz yıl 65 milyon euro kâr elde ediyor. Cucinelli ise yayınladığı rapora göre 2022 yılında gelirinde bir önceki yıla kıyasla yüzde 29,1 artış gözlemliyor. Cucinelli’nin gelir artışında en büyük pay, yüzde 40 artışla Amerika’nın. Türkiye’de de benzer bir durum söz konusu. Beymen’in Beymen İthal Markalar Kadın Satınalma Yöneticisi Beste Midilli, sessiz lüks trendinin artışını şu sözlerle teyit ediyor: “Tüm dünyanın takip ettiği bu trende Beymen müşterileri de oldukça ilgi gösterdi. Bu trendi yansıtan markaların satışlarında geçtiğimiz yıla oranla bir artış gördük. Hem müşteri talebini karşılamak, hem de dünyada ön planda olan bu trendi yansıtacak alternatiflere ulaşabilmek adına daha fazla ürüne ve seçeneğe yer vermeye başladık. Bu nedenle Danimarka kökenli By Malene Birger, Giorgia Gabriele’nin markası Armarium gibi markaları da bünyemize katarak seçkimizi genişlettik.”

Bottega Veneta 2023 İlkbahar/Yaz

Google Trends’e göre bu yıl 19 Mart’tan beri sessiz lüks aramaları tüm dünya genelinde yüzde 85 artış gösteriyor. Peki nereden geliyor sessiz lükse karşı bu ani ilgi? Bu trend bizim dikkatimizi yeni yeni çekmeye başlasa da aslında yavaş yavaş, zamanla yükseldi. Moda döngüsünde her 20 - 30 senede bir kendini tekrar eden birçok trend gibi sessiz lüks de yenilenerek tekrar karşımıza çıkanlardan. The Row, Phoebe Philo önderliğindeki Celiné gibi markalarla uzun yıllar modayı domine eden minimalizm trendi yenilenerek karşımıza sessiz lüks olarak çıkıyor diyebiliriz. Midilli’nin belirttiğine göre hayat tarzı olarak evrilen sessiz lüks trendi, sokak stillerindeki ve sosyal medyadaki sadeleşme eğilimiyle yaygınlaştı. Geçtiğimiz yılın yükselen rengi kahverengi ve Instagram’da sıklıkla gördüğümüz vanilya trendi bize sessiz lüksün gelişini çıtlatıyordu. Parlak renkler, karmaşık desenler ve logomania’nın ardından kalitesi ve duruşuyla konuşan parçalar, sessizlikleriyle konuşuyor adeta. Sessiz lüksün ana fikri kişilerin giysi ve aksesuarlarının ne kadar lüks olduğunu başkalarının gözüne sokmak değil, aksine sadece belirli bir grubun bunu anlayabileceğini düşünmeleri. Yani bu insanlar, “anlayan anlar” bakış açısıyla kendilerini seçkin bir gruba dahil ediyorlar.

Gigi Hadid, Loro Piana çanta ile

Geri gelen minimalizm trendinin sessiz lüks formunu almasında kültürel bir fenomene dönüşen Succession dizisinin payı büyük. Eğer siz de Succession ağına düşmediyseniz veya şaşırtıcı bir şekilde sosyal medyada denk gelmediyseniz, diziyi biraz özetleyelim. Reyting rekorları kıran Succession, çok büyük bir zenginlik içerisinde büyümüş Roy ailesini ve babalarıyla arası iyi olmayan çocukların aile şirketini devralma mücadelelerini konu alıyor. Roy ailesi üyeleri oldukça klasik, sade ve lüks giyimleriyle dikkatleri üzerlerine çekiyor. Giydiklerinin üzerinde markalarına dair hiçbir iz olmasa da fiyatları, ailenin ne kadar varlıklı olduğunu sessizce vurguluyor. Örneğin; ana karakterlerden Kendall’ın son sezonda giydiği şapkanın markası Loro Piana, fiyatı ise 1395 dolar. Daha önce konu aldığımız gibi Succession da, ekranlardaki birçok sevilen program gibi moda trendlerini etkiliyor. Daily Mail, InStyle gibi yayınlar Succession karakterlerinin stili hakkında yazılar paylaşıyor; onların görünümünü elde etmek için daha uygun fiyatlı ürün önerileri yapıyor.

Succession’ın son sezonunun yayınlanması sırasında Gwyneth Paltrow’un geçtiğimiz senelerde yaşadığı bir kayak kazasıyla ilgili davanın basına düşmesi de, bu trendi daha da alevlendirdi (Google Trends aramalarındaki artış da tam bu döneme denk geliyor). Paltrow’un duruşmalar sırasında tercih ettiği kıyafetler tam olarak sessiz lüks trendinin gerekliliklerini yerine getiriyor. Sade, zamansız ve epey pahalı. Davayı kazanmasında etkili olduğu iddia edilen giysileri, stil olarak oldukça mütevazı olsa da fiyat olarak bir o kadar cüretkar. Paltrow’un davanın üçüncü gününde mahkeme salonuna takıp geldiği Foundrae marka kolyenin 25 bin 110 dolar olması basında davanın gidişatı kadar, hatta belki de daha fazla ilgi çekti.

Herkes sessiz lüks trendini uygulamanın peşinde, ama herkesin bu kadar yüksek meblağlar ödeyecek bütçesi var mı? Cevap, tabii ki hayır. Sessiz lüks trendini uygulamak isteyen ama bütçesi olmayan modaseverler için Zara, Mango, hatta hızlı modanın devi Shein bile ürünler üretti. Hızlı moda markaları sayesinde tüketiciler trende Roy ailesinden çok daha düşük bir miktara ulaşabiliyor. Ama bu durumda akıllarda bir soru kalıyor: Hızlı moda ve herkesin erişebileceği bir trend, lüks olabilir mi?