Doomscroling Nedir?

Jack Davison

Günlük rutinlerinizi şöyle bir gözden geçirmenizi isteyelim sizden, neler geliyor aklınıza?

Uyanmak, belki güne bir kahveyle başlamak, plan yapmak, çevremizle iletişim halinde olmak, yemek, içmek gibi temel ihtiyaçlar, belki biraz yürüyüş yapmak, kitap okumak ve tabii ki ‘kaydırmak.’ Evet, çok uzun zamandır her şeyi kaydırıyoruz. Sosyal medya platformları sağ olsun, bilgiye ulaşmak, eğlenmek, haber okumak, bir şeyler izlemek, alışveriş yapmak ya da eğlenmek için her şeyi parmaklarımızın ucundaki bir kaydırma hareketiyle kolayca halledebiliyoruz.

Doğal afetler, şiddet haberleri, iklim krizine dikkat çeken çağrılar, koronavirüs kayıpları, kaza haberleri, savaşlar, dünyanın dört bir yanından gelen kayıp haberleri, yardım bekleyen insanlar, hayvanlar ve tüm canlılar… Dünyada yeterince kötü haber var ve biz sosyal medya aracılığıyla bu haberleri kaydırarak, tüketiyoruz. Çok uzun bir süredir kendimizi ya Twitter’ın ya da Instagram’ın kollarına bırakıyoruz. Birçoğumuzun ellerimizdeki telefonlarla aynı şeyleri hissettiğini ve benzer bir süreçten geçtiğini tahmin etmek zor değil.

Bir yandan olup biten gelişmeleri öğrenmek, elimizden geldiğince yardım etmek için haberleri takip etme isteğimiz elbette çok normal, ancak kendinizi sürekli sosyal medya hesaplarınızı yenilerken buluyorsanız burada bir sorun olabilir. Eğer fiziksel ya da maddi olarak yapacağınız herhangi bir destek yoksa gerekli paylaşım ve duyuruları elinizden geldiğince yaptıysanız “Elimizde telefonla sürekli tetikte olmak yaşanan bu kıyameti durdurmaz.” diyor uzmanlar.

Günümüz dijital dünyasının bize kattığı kavramlardan biri de doomscroling. Türkçeye ‘felaket kaydırması’ olarak çevirebileceğimiz bu kavram, kötü haberleri okuma eğilimi anlamına geliyor.

“Diyelim ki kötü bir haber okudunuz ve ardından bir tane daha, bir tane daha… Bu durum daha fazla makaleye tıklamanıza yol açar ve kısa süre sonra kendinizi sürekli kötü ve rahatsız edici haberlerle dolu bir tavşan deliğinde bulursunuz. Kötü haberlerin bağımlılık yapıcı bir niteliği olabilir.” diyor Profesör Sherry Benton.

Ohio Eyalet Üniversitesi Wexner Tıp Merkezi'nde psikiyatrist olan Ken Yeager ise Health'e verdiği demeçte, “Bu bilgiye sahip olmak sizi daha iyi ve daha güçlü hissettiriyor mu, yoksa daha da endişeli ve umutsuz mu hissediyorsunuz?” diye sormanızı öneriyor. Eğer cevabınız ikincisiyse, Dr. Gallagher bu alışkanlığınızdan bir an önce kurtulmanız gerektiğini belirtiyor.

Uzun zamandır devam eden çalışmalar ve tartışmalar, sosyal medya uygulamalarının sorunlu ve aşırı kullanımlarının ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini gösteriyor. Psikoterapist Tess Brigham da "Ne kadar endişeli hissedersek, etrafımızdaki durumları ve insanları o kadar çok kontrol etmeye çalışırız." diyor ve ekliyor: "Bilgilenmek, etrafımızda olup bitenleri kontrol etmenin iyi bir yolu gibi görünüyor, ancak aslında daha fazla endişe ve korku yaratıyor."

Gossip Girl/ HBO Max

Ancak tüm bunların yanı sıra sosyal medya paylaşımlarının özellikle acil durumlarda dayanışma ve haber almak için önemli birer kaynak olduğunu da unutmamak gerekiyor. Yapmamız gereken en önemli şey bilgi ve haberleri paylaşırken doğruluğunu teyit etmek, dayanışma ve yardım çağrılarını elimizden geldiği kadar paylaşmak, destek olmak ve elbette sesimizi duyurmak. Tüm bunları yaparken, kötü haberleri bu denli çok tüketmenin, yaşananları durdurmayacağının bilincinde olmak gerekiyor.

İyi geleceğini düşündüğümüz birkaç önerimiz var:

Sosyal medyayla aranıza mesafe koymayı deneyin. Telefonunuzu kapatmak, biraz da olsa ekran başından kalkmak ve farklı şeylere yönelmek size iyi gelecektir. İletişimin yüz yüze olması sandığınızdan daha kolay ve eğlenceli.

Olumlu şeylere odaklanmak sandığınız kadar zor değil. Genel olarak olumsuz haberler ve kötü gelişmelerin sayısı fazla olsa da iyi şeylerin de olduğunu unutmamak gerekiyor. İlham veren insan hikayeleri, hayran bırakan canlılar ya da şaşırtan bilimsel araştırmalar hakkında okumalar yapabilirsiniz.

Güvenilir bilgi kaynakları seçin. Bazı haber siteleri ya da sosyal medya hesapları sansasyoneldir ve bu durum kullandıkları dile de yansır. Elinizden geldiğince doğru, güvenilir ve dürüst haber kaynaklarını takip ederek onlardan bilgi almaya odaklanın.