125 Yılın En İyi Kitaplarına Bakış

©Ferdinando Scianna / Magnum Photos

Geçtiğimiz Ekim ayında, the Book Review’un 125. yıl dönümü kutlamaları sırasında, okuyucularını o ana kadar yazılan en iyi kitapları listelemeye davet ediyor New York Times. Tarihi selamlamak için yola çıktıkları bu yılda okuyuculardan en iyi kitapları, kısa öyküleri, şiirleri yazmalarını istiyorlar. 50 eyaletten ve 67 ülkeden gelen yanıtlarla dev bir geri dönüş alıyorlar ve okuyucuların tercihlerini listeliyorlar. 200 binden fazla katılımla son 125 yılın en sevilen, beğenilen ya da akılda kalan kitapları listesi sunuluyor. 

1. Bülbülü Öldürmek - Harper Lee

Bir insanı anlayabilmek için, o insanın baktığı açıdan bakmayı becerebilmelisin…

Pulitzer Kurgu Ödülü sahibi 1960 yılında yazılan roman, toplumsal sorunları kurgusal bir hikayeyle anlatan sürükleyici eserlerden biri. Bu tarz kitaplarla ilgili the Book Review eleştirmenlerinin de belirttiği bir gerçeklik var. İlk okuduğunuzda size bambaşka anlamlar ifade eden ya da hiç dikkatinizi çekmeyen bir detayın sonraki okumalarda farklı şeyler düşündürüp hissettirebilmesi. Çünkü aslında kitapları o gün sahip olduğumuz kendi anılarımız, bilincimiz ve ruh halimizle algılıyoruz. Benim için bolca otobüs yolculuğu ile geçen bir Balkan seyahatinin eşlikçisi olan Bülbülü Öldürmek kitabı 2022 okuma listeme yeniden girmiş oldu bu vesileyle. 

2. Yüzük Kardeşliği - J.R.R. Tolkien

Yüreği sağlam insanlar, işte onlar hiç yozlaşmayacaktır.

Hayali bir dünyanın fantasik öğelerini bu denli iyi tasarlayıp sunmak, aynı zamanda da kitleleri peşinden sürükleyen bir ikon haline gelmek dünya edebiyatı tarihinde zirvelerde yer almayı hak ediyor. Orta dünyanın gizemi tekrar okunmaya veya izlenmeye açık. Belki ikinci okumayı orijinal dilinde yapmak, farklı bir bakış açısı ve deneyim kazandırabilir. 

3. 1984 - George Orwell

Yok etmek sadece zorbaların ve cahillerin işidir. Bir insan zekâsıyla yenemeyeceğini anladığı anda ya şiddete başvurur ya paranın gücüne. Birisi sizinle aynı fikirde değil diye onu yok edemezsiniz. Medeni ve erdem sahibi insanlar böyle yapmaz.

Distopik yazınlar arasında farklı açılardan gerçekliğe bu kadar çok noktadan bağlanan çok az örnek var. Gerçekte olmayan bir yaşam tahayyülü olarak sunulsa da zaman zaman küçük anektodlarla da olsa gündelik hayatımızda karşılaştığımız benzerlikler dikkat çekiyor. Tarihin yeniden kurgulanmasından adapte olma yetisine, geçtiğimiz yasaklarla dolu 2 yıllık dönemde nasıl çalıştığını ifade ediyor bize. Farklı dönemlerde yeniden okunarak bugüne verdiği referansların anlaşılması, bir başucu kitabı olmasını sağlıyor. 

4. Yüzyıllık Yalnızlık - Gabriel Garcia Márquez

Oysa şimdiki zamanda, yalnızca çocuklar daha çabuk büyümekle kalmıyor, duygular da değişiyordu.

Nobel Ödüllü Kolombiyalı Yazar Gabriel Garcia Marquez’in kaleminden çıkan Yüzyıllık Yalnızlık, Latin Amerika’yı şekillendiren bir yazın olarak dönemin politik ve siyasi çerçevesini kurgusal bir hikayeyle anlatıyor. Bu sırada da büyülü gerçeklik akımının en gösterişli örneklerinden biri sayılıyor. Kendi hayatından emarelerle yola çıkıp kurgulaştırdığı hikaye, dünya edebiyatının kültleri arasında yer alıyor. 

Bir etkileyici olarak ifade edilen kitap için 1988'de New York Times gazetesine verdiği bir mülakatta ise şöyle diyor Marquez: "Kitaplarımın Latin Amerika üzerinde siyasi bir etkisi olduğunu düşünüyorum; Latin Amerika kimliğinin yaratılmasına, Latin Amerikalıların kendi kültürlerinin farkına varmasına katkı sağladılar."

5. Sevilen - Toni Morrison

Sahip olduğun en iyi şey, kendinsin…

Kölelik sistemi üzerine daha önce dile getirilmeyenleri içeriden bir gözle sunan yazar siyahi bir ailede gerçekleşen kişisel varoluş hikayesine odaklanıyor. Uzak sandığımız hayatların aslında düne kadar yanı başımızda yaşanabildiğini idrak etmek gerçekten sarsıcı. 

Son bir not olarak, bu kitaplar the Book Review’un okuyucu seçkisinden. En iyi kavramı kişiye ve döneme göre değişse de henüz okumadıklarınız ve yeniden okuma listenize ekleyebilecekleriniz için çok sayıda okurun seçimiyle oluşan bir listemiz var.