Çarpıcı Altın Dalgası

Dünyanın en önemli modern sanat müzelerinden Museum of Modern Art’ın (MoMA) kapısından içeri girdiğinizde sizleri üç boyutlu veri heykelleri, sanal ve gerçek enstalasyon çalışmalarıyla tanınan Refik Anadol’un Refik Anadol: Unsupervised başlıklı sergisi karşılıyor. Yeni medya sanatçısı, müzenin Gund Lobby adlı yaklaşık 7×7 metre ölçülerindeki büyük ölçekli bir medya duvarında, MoMA koleksiyonunda bulunan ve 200 yıllık bir süreç içerisinde üretilen sanat eserlerini yapay zeka aracılığıyla yorumluyor. 19 Kasım 2022’de kapılarını açan sergi, dört kere uzatılarak şu anda müzenin süresiz çalışmaları arasında yer alıyor. Refik Anadol sergiye dair hislerini şu sözlerle paylaşıyor: “Yaşayan herhangi bir sanatçı için MoMa’da yer almak inanılmaz bir duygu, özellikle de serginiz dört kere uzatılıyorsa. Bu sadece benim için değil, temsil ettiğim sanat dalı için de çok büyük bir gelişme. Eğer bir yeni medya eserine bu kadar ilgi olduysa, sanat dünyası artık insan ile makinenin işbirliği fikrini kabul ediyor demektir. Unsupervised sayesinde şimdiden önümüzdeki iki-üç yıl için birçok önemli müzeyle çalışmalar hazırlamaya başladık.” 

Son zamanlarda sanat dünyasında büyük bir ivme kazanan yapay zeka aslında Refik Anadol ve ekibi için pek de yeni bir gelişme değil: “İlk kez 2016 yılında Google’ın ilk misafir sanatçı programında yer alarak yapay zeka ile çalışmaya başladık. O dönem için oldukça yeni bir teknoloji olan yapay zekaya zaman içerisinde ilgi oldukça arttı. Ancak asıl ivme pandemi döneminde yaşandı. Çünkü o dönemde insanlar hiçbir yere gidemiyor ve tüm dünyayı bir ekran aracılığıyla keşfetme şansına sahip oluyordu. Birçok kişi, daha gerçekçi bir etki yaratmak adına yapay zekadan yardım almaya başladı. Böylece benim gibi sadece dijital işlerde çalışan sanatçılar, daha fazla ön plana çıkma şansına sahip oldu.”

İmza attığı her çalışmayı ilham, neşe ve umut temaları etrafında yaratan Anadol, sanatın herkes için olduğuna inanan isimler arasında. Yaklaşık 14 yıllık kariyeri boyunca birçok farklı işbirliğiyle karşımıza çıktı. Barselona’daki ünlü Casa Battló’nun ön cephesini yeniden tasarlayarak yarattığı Casa Battló: Yaşayan Mimari adlı dinamik NFT eser ile Bulgari’nin ikonik yılanı Serpenti’den ilhamla ürettiği üç boyutlu ve çok algılı yapay zeka heykeli Serpenti Metamor-phosis bunlardan sadece birkaçı. Yeni medya sanatçısı şimdi de güçlerini Dior Beauty ile birleştirerek güzelliğin verilerden doğabileceğini tüm dünyaya kanıtlamayı amaçlıyor:

“İlk kez geçtiğimiz yıl Los Angeles’taki stüdyomuzda parfümör Francis Kurkdjian ve Dior ekibiyle bir araya geldik. Önce biz onlara yapay zeka, kod, algoritma ve data kullanarak nasıl deneyimler yarattığımızı gösterdik. Daha sonra ise Francis bir sanatçı olarak duygular ile kokuların onun için neden çok önemli olduğunu bizlere açıkladı ve yarattığı yeni parfümle şişe tasarımlarını bizlerle paylaştı. Benim için oldukça değerli ve unutulmaz bir diyalogdu. Birbirimizi yakından tanıdıktan sonra sıra yaratım aşamasına geldi. Stüdyoda yarattığımız yapay zekayı deneyerek milyonlarca çiçekle etkileşime giren Francis, beni kokuyu cisimleştirmeye ve ‘görünmezi görünür kılma’ya davet etti. Bu meydan okumayla birlikte amacımızı hayata geçirmek adına hızlıca yeni bir ifade biçimi bulmak için ekibimle çalışmaya başladık.”

26 Eylül - 8 Ekim tarihleri arasında Paris Moda Haftası kapsamında Beaux-Arts de Paris’te sergilenecek L’or de J’adore çalışması için Refik Anadol parfümün formülünü yapay zeka sistemiyle paylaşarak 300 milyondan fazla doğa fotoğrafının yer aldığı veri setinden çok özel bir altın dalgası ortaya çıkardı. Görünmezi görünür hâle getirmenin çok şiirsel bir keşif olduğunu belirten sanatçı, J’adore kokusunun çiçeksi sihrini koku imzası kadar duyusal, çarpıcı ve bağımlılık yaratan bir görsele dönüştürdü. Altın dalgasının sınırsız hareketi, J’adore’un görsel sanatların sınırlarına direnen özünü ifade eden, yaşayan ve değişen bir altın levhayı gözler önüne seriyor. Bu görsel ile Kurkdjian imzası taşıyan yeni içerikteki çiçek demeti, benzersiz ve şiirsel soyut bir duyu deneyimine dönüşüyor.