Silikon Vadisi'nde Milyon Dolarlık Adresler

“Ben 16 yıldır burdayım, değişimin her aşamasına tanık oldum. İşten, güçten arkadaşlarımızla görüşemiyoruz. Çalışma ortamı çok stresli, çok rekabetçi. Her şey pahalı; harcadığımız paralara değmiyor. Trafiğin halini de görüyorsun, hayatımız yollarda geçiyor. O yüzden gitmeye karar verdik.”

Zannedersiniz İstanbul’dan bunalmış biri daha dert yanıyor, Güneye yerleşme planlarından bahsediyor. Yanıldınız, kocası ve kızıyla birlikte Texas Houston’a yerleşen Güldal, Silikon Vadisinden neden ayrıldıklarını anlatıyor.

Arkadaş görüşmelerini bilemem. Bana sorarsanız İstanbul’un yanında Vadinin trafiği de çerez. Ama “hayat çok pahalı” deyince orada duralım. Hayatın pahalılığı en çok emlak fiyatlarından anlaşılır ve Silikon Vadisinde evler “kime göre, neye göre” diye sorgulamayı gerektirmeyecek kadar pahalı. “En pahalı” evler de pahalı, daha “mütevazı” olanlar da pahalı, kiralıklar da pahalı.

Site içinde dayalı döşeli iki oda iki banyo bir dairenin aylık kirası 8,500 dolar. Havuzu, tenis kortu var kabul ama sonuçta çamaşırınızı çıkıp üst kattaki ortak çamaşırhanede yıkadığınız bir siteden bahsediyoruz. 

Site içinde, iki oda iki banyolu, çatal kaşığına kadar her şey düşünülerek döşenmiş evlerin aylık kirasını ilk duyduğumda kulaklarıma inanamayıp yönetimden tekrar konfirme etme ihtiyacı hissetmiştim. Aylık, 8,500 dolar! Havuzu, tenis kortu var kabul, ama sonuçta çamaşırınızı çıkıp üst kattaki ortak çamaşırhanede yıkadığınız bir siteden bahsediyoruz!

Kiralıklar böyle de satılıklar farklı mı! Geçen hafta Vadinin en güzel şehirlerinden (ben şehir diyorum ama siz bunu semt gibi düşünün, burada şehirler İstanbul’un semtleri gibi, birbirine yakın) Sunnyvale’de 4 yatak odalı “mütevazı” bir ev 2,5 milyon dolara satıldı. Son derece sıradan görünen evin fiyatını bu kadar artıran ise birkaç kilometre uzaklıktaki Apple merkez ofisiydi. Ama daha ilginci, ev, sahibinin istediği fiyattan tam 800 bin dolar daha fazla fiyata alıcı buldu.

“Nasıl yani” diyorsunuz, değil mi! Yanıt ABD’nin en büyük emlak şirketlerinden Keller Williams’ta gayrımenkul yatırım danışmanlığı yapan, bir yandan da hukuk doktorasına devam eden Emine Elif Top’tan geliyor: “ABD’de evler alıcı ve satıcının karşılıklı anlaşmasıyla satılmaz, satışa çıkarılır ancak bu işlem açık değil kapalı olarak yapılır. Yani kimse bir diğerinin verdiği fiyatı bilmez. Bu yüzden işimiz uzmanlık gerektiriyor. İyi bir emlak yatırım danışmanı evin değerini doğru bir şekilde belirler, başkalarının ne verebileceğini tahmin etmeye çalışır ve evi en uygun fiyata alır.”

Polhemus Caddesi 200 numaradaki bu ev 1937'de yapılmış, 2002’de renove edilmiş. 6 odası 9 banyosu var. 2,6 dönüm üzerinde, 1250 metrekare ve 39,750,000 dolar.

Diyelim en yüksek parayı verdiniz, o da yetmeyebiliyor. Ev sahibinin sizi sevmesi, evine “layık görmesi” gerekiyor. Bu noktada kendinizi tanıtan, bu evi neden çok istediğinizi anlatan ve eve nasıl da iyi bakacağınız konusunda sahibini ikna eden bir mektup yazmanız gerekiyor. “Amerikalılar evleri konusunda duygusal oluyor” diye açıklıyor Emine Elif Top, “sevdikleri evlerini kendileri gibi ‘iyi’ insanlara bırakmak istiyorlar.”

En yüksek fiyatlı evler de “doğru mu” derdirtecek rakamlara, 40 milyon dolarlara yaklaşabiliyor. 6 yatak odalı, 7 banyolu, geniş arazi içine konumlanmış evlerden söz ediyoruz. 40 milyon dolarlık bir evin satışından emlakçının aldığı komisyon 1 milyon doları buluyor. Fiyatları yükselten bir başka etken de başka ülkelerden gelen alıcılar. Elif Top, özellikle Çinlilerin gelip nakit para ile ev aldıklarını söylüyor. 

Financial Times geçenlerde, teknoloji devlerinin havalı ofisler yapmak için kapattığı arazilerin Silikon Vadisinin demografisini nasıl değiştirdiğini anlatan tam sayfalık bir haber yayınladı. Gelir dağılımının zaten çok eşitsiz olduğu ABD’nin iki yüzünü Silikon Vadisi üzerinden anlattı. Bu rakamlara dayanamayıp bölgeyi terk etmek zorunda kalan mağdurlara kulak verdi. Anlaşılan, kimileri iradesi dışında, mecburen ayrılıyor, Güldal gibi kimileri de “değer mi” diye sorup gidiyor!

Vadinin en zengin bölgelerinden Atherton’daki Polhemus Caddesi. Bir akşamüstü boydan boya yürüdüğüm caddedenin iki kenarındaki ağaçların arkasında fiyatları 20-40 milyon dolar arasında değişen malikaneler var.